Gecikmiş Dil ve Konuşma İçin Aileler Neler Yapabilir?

“Çocuğum ne zaman konuşacak?” diye merak ediyor olabilirsiniz. 

Konuşmak, alıcı dil becerilerinin gelişerek başkalarını anlamak ve ifade edici dil becerilerinin gelişerek ne söyleneceğini bilmek hayatta gerçekten önemli becerilerdir.İletişim kurabilmek çocukların arkadaş edinmesine, öğrenmesine ve hayattan tam anlamıyla keyif almasına yardımcı olur. 

“Çocuğum ne zaman konuşacak?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Bunun için detaylı olarak alıcı dil, ifade edici dil, konuşma sesi basamaklarını takip etmeniz faydalı olacaktır.Eğer bu basamaklarda çok gecikme varsa “gecikmiş dil ve konuşma” olarak adlandırılır.

Çocuğunuzun ilk ve en önemli öğretmeni siz olacağınız için dil gelişimde yapabileceğiniz önemli noktaları sizler için özetledik.Öncelikli olarak çocuğunuza bol konuşulan olan bir ortam hazırlamalısınız. Çocuğunuz parmağı ile işaret etmeye başladığında sevinin ve bilin ki ifade edici dilde önemli bir mihenk taşını kullanıyor ve sizde işaretine bağlı olarak onunla konuşarak ve konuşmanızı genişleterek ona cevap vererek iletişime geçin.

Çocuğunuzla oturup gözlerine bakarak yaşına uygun kelime söyleyerek ve basit cümleler kurarak konuşun. Konuşmaya başlamadan önce kendi isminizi ve çocuğun ismini söyleyebilirsiniz. İkinizin de yüz yüze olduğunuz bir seviyede görebileceğiniz bir nesne hakkında konuşabilirsiniz. Bu çocuğunuzun dikkatini konuşmaya vermesini ve kelimelerin ne anlama geldiğini öğrenmesine yardımcı olacaktır.

Çocuğunuzla birlikte zaman geçirirken eylemleri kullanıp, şarkılar söyleyin, çevresel sesler, hayvan sesleri gibi bilinen sesleri çıkarın ve komik yüz ifadeleri kullanın. Şunu biliyoruz ki, biraz eğlenceli olmak dikkatlerini çekmeye yardımcı olmakta, onları güldürmekte ve dil gelişimini teşvik etmektedir.

Çocuğunuza çok fazla soru sormak yerine çocuğunuzla konuştuğunuzda onun ne yaptığı ve bunun yerine ne olduğu hakkında yorum yapın.

Çocuğunuzun duyduklarını düşünmesi ve ne söyleyeceğine karar vermesi için yetişkinlere kıyasla daha fazla zamana ihtiyacı vardır. Yanıt vermeleri için sabırlı olup çocuğunuza zaman tanıyın ve beklerken yüzüne bakın.

Aynı kelimeyi bağlamda tekrar söylemek önemlidir. Bebeklerin ve küçük çocukların, anlamak ve yeni kelimeler öğrenmek için kelimeleri ve cümleleri birçok kez duymaları gerekir. Bu bebek ve küçük çocukların konuşmasının önemli bir yönüdür. 

Konuşma esnasında müziği, radyoyu veya televizyonu kapatmak çocuğunuzun kelimelerinizi dinlemesine ve odaklanmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca, çocuğunuzun özellikle ilk üç yaşa kadar telefon, tablet televizyondan uzak olması son derece önemlidir.

Çocuğunuzun söylediği kelimeyi genişletmek; bir veya iki kelime eklemek çocuğunuzun konuşmanın bir sonraki aşamasına geçmesine yardımcı olacaktır. Yani çocuğunuz “araba” derse siz de “Evet, büyük araba” dersiniz. İlerleyen dönemlerde çocuğunuz “araba” derse “evet büyük kırmızı araba” demek gibi.

Çocuğunuzun önce Türkçe ’deki ilk kelimeleri ve cümleleri öğrenmeleri önemlidir. Çocuğunuz daha sonra anaokulunda ve okulda İngilizce öğrenecektir.

Küçük çocuklar kelime söylerken sıklıkla hata yaparlar. Kelimeleri doğru şekilde tekrar etmelerini istemek yerine, anladığınızı gösterin. Fakat kelimenin yanlış yerleşmemesi için zaman zaman kelimeyi veya cümleyi çocuğunuza model olarak doğru şekilde söyleyebilirsiniz.

Burada dikkat etmeniz gereken konu; çok sık doğru kelimeyi söylerseniz çocuğunuz o kelimeyi tekrar söylemeyebilir ve hatta kendini kapatıp susmayı bile tercih edebilir. Ayrıca ailenin bebeksi konuşması da yanlış üretimi pekiştirmektedir. Bu yüzden ailenin net anlaşılır konuşması ve dengeyi kurması önemlidir.

Çocuğunuzun söylediği sesleri, kelimeleri kopyalayarak tekrar edin. "La la" ya da "Oh”,”al”,”at” olsun, bu çocuğunuzla ilgilendiğinizi ve ürettiği seslerin ve kelimelerin önemli olduğunu gösterir. Çocuğunuz soru sorduğunda kaçmayın, yanıtlayın; oyunlarına katılarak dil gelişimine destek olmaya çalışın.

Çocuğunuza uykuya dalmadan önce ninni şarkıları dinletmeniz önemlidir.

Çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın. Çocuğunuzun konuşma girişimlerini “aferin çocuğum ne güzel konuştu” gibi sözlerle övgüyle karşılayın.

Çocuğunuz için endişeleniyorsanız çocuğunuzu tanıyan deneyimli bir anneden fikir alabilirsiniz. Fakat şunu yapmayın; babası da geç konuşmuştu bekleyelim düşüncesi yanlıştır. Buzdağının arkasında yatan önemli bir durum olabilir. Dil ve konuşma gecikmesi uzadıkça risklerde artmakladır. En doğrusu zaman kaybetmeden bir Dil ve Konuşma terapistini ziyaret etmenizdir.