Öğrenme Güçlüğü, Disleksi

Çocuğunuz zekâsı normal ama akademik başarısı düşük mü?

Özgül öğrenme güçlüğü nedir?

Çocuğun kronolojik yaşı, zekâsı ve aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda; okuma, matematik ve yazılı anlatım konularında , yaşıtlarına kıyasla daha geride olmasıdır.

Özgül Öğrenme Güçlüğü terimi, “disleksi” (okuma alanında güçlük), “disgrafi” ( yazı alanında güçlük) ve “diskalkuli” (matematik alanında güçlük) terimlerini kapsayan şemsiye bir terimdir.

Özgül Öğrenme Güçlüğü; duyusal, motor duyusal alandaki özürlerden, zeka geriliğinden, yaygın gelişimsel bozukluklardan, fırsat eksikliği, yetersiz öğrenim gibi okula ilişkin zorluklardan, kültürel etkenlerden, duygusal bozukluk ve iletişim bozukluğundan, çevresel etmenlerden ekarte edilerek tam ayırt edilmelidir.

Öğrenme güçlüğü, erken dönemde ve doğru eğitim müdahalesi yapıldığında etkinliği azaltılabilecek bir bozukluktur.

Belirtileri nelerdir?

Okul öncesi dönemde belirtileri :

1.Konuşmanın gecikmesi dil ve konuşmanın bileşenleri olan bozukluklar ;Kendini ifade etmede güçlük, telaffuz etmekte güçlük problemleri, kelime dağarcığındaki sınırlılıklar, bir şey anlatırken zorlanma, az konuşma

2.Kavram gelişiminde sınırlıklar; kalın-ince, Küçük-Büyük, üst-alt, iç-dış, önce-sonra gibi kavramları karıştırma

3.Motor gelişimde sınırlılıklar; öz bakım becerilerinde güçlük, düğme iliklemeyi öğrenememe, sakarlık, derse karşı isteksizlik

İlkokul dönemine görülen belirtiler:

1.Akademik başarı: Zekâları normal olmasına karşın akademik açıdan başarısızlık yaşarlar. Başarı durumu değişiklik gösterir, bazı derslerde başarısı normal/normal üstü iken, bazı derslerde düşük olur.

2.Okuma –Yazma; Disleksisi olan çocuklar, birinci sınıfta okumayı öğrenirken zorlanırlar ve gecikirler. İlerleyen sınıflarda ise okumaları hızı ve niteliği açısından yaşıtlarından geridirler. Bazı harflerin seslerini öğrenemeyebilir, harfin şekli ile sesini birleştiremeyebilir, kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanabilir, sınıf düzeyinde bir parçayı okuduğunda anlamakta zorlanır fakat başkasının okuduklarını daha iyi anlayabilir. Birinci sınıfta yazmayı öğrenmede zorlanırlar ve gecikirler.

3.Bazı harf, rakam ve kelimeleri ters yazar ya da karıştırabilirler. “Çak” yerine “kaç”, “ev” yerine “ve”, “kapa” yerine “kaba”, b-d, m-n, ı-i, 6-9, d-t, ğ-g gibi. Yazmada bazı harfleri, heceleri atlar ya da ekler, sınıf düzeyine göre imla ve noktalama hataları yapabilir, küçük-büyük harf, noktalama, hece bölme hataları, yazarken kelimeler arasında hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazabilirler.

4.Yaşıtlarına kıyasla el yazıları okunaksızdır, daha yavaş yazarlar, tahtadaki yazıyı defterine çekerken ya da öğretmenin okuduğunu defterine yazarken zorlanırlar.

5.Sayısal Beceriler: Sayı ve matematik sembollerini öğrenmede güçlük çekebilirler. Bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanabilir. Sınıf düzeyine kıyasla çarpım tablosunu öğrenmekte geri kalırlar.

6.Dört işlemi yaparken daha yavaştırlar. Problemi çözüme götürecek işleme karar vermede güçlük yaşarlar, yaşına uygun seviyedeki matematik problemlerini yaparken otomatik olarak tepki vermekte sınırlılık yaşarlar.

7.Diğer alanlar: Sol-sağ, doğu-batı, kuzey-güney kavramlarını öğrenmede zorlanabilirler. Zamana kavramlarını (dün-bugün, önce-sonra, gün, ay, yıl, mevsim gibi) karıştırırlar. Hangi aydayız diye sorulunca çarşamba, hangi mevsimdeyiz diye sorulunca mart diyebilirler. Saati öğrenmekte zorlanırlar.

8. Haftanın günlerini, ayları, mevsimleri doğru saysa bile özel soru sorulduğunda (cumartesiden önce hangi gün gelir, nisandan sonra hangi ay gelir, haftanın dördüncü günü hangisidir gibi) yanıtlamazlar ya da yanlış yanıtlarlar.

9. Top oyunu, ip atlama, ayakkabı bağlama gibi motor becerilerde yaşıtlarına oranla beceriksizdirler. Sakarlık vardır, çok düşerler, yaralanırlar, istemeden bir şeyleri kırarlar.

10. Ebeveyn olmadan çalışma alışkanlığı gelişmemiştir. Öğrenme stratejileri eksiktir. Nasıl bir yöntemle çalışacaklarını, nasıl daha fazla bilgi edineceklerini ve öğrendiklerini nasıl hatırlayacaklarını bilemezler.

Nedenleri:

1.Doğum esnasında oksijensiz kalma ya da doğumun güç olması,

2.Annenin hamilelikte sigara içmesi, ayrıca alkol ve uyuşturucu madde kullanımı,

3.Yetersiz beslenme, bilinçsiz ilaç kullanımı.

4.Metabolik beyin hastalıkları, menenjitler ya da kulak enfeksiyonları,

5.Çevresel faktörler

Nasıl tedavi edilir?

ÖÖG ömür boyu devam edebilen bir bozukluktur. Bu durum tedavi edilmez ve doğru yönetilmezse zamanla çocukta bir takım psikolojik sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Özgüven problemleri, kaygı bozukluğu, depresif bozukluk……

Tedavide çocuğun gelişimini yetersiz kılan psikolojik sürecin ya da süreçlerin düzeltilmesi gerekmektedir.

Eğitim; görsel, işitsel, dokunma ve kinestetik algının geliştirilmesini, bu algılara ait ayrımlaştırma bunun yanı sıra dikkat ve bellek, ardışıklık yeteneklerinin arttırılmasını, motor koordinasyon becerilerinin geliştirilmesini içermektedir.

Bunun yanı sıra fonetik farkındalığın arttırılması, dinleme becerileri, konuşma, okuma, yazma, dil becerilerinin geliştirilmesi, kavram ve düşünme süreçlerinin gelişiminin desteklenmesi eğitim sürecinin içinde yer almaktadır.

Yukarda bahsedilen farklı algıları destekleyici ya da iyileştirici bu çalışmalar, akademik becerilerin eğitimi ile birlikte verilmektedir.

Bunların dışında çocukların doğal ortamlarda daha fazla zaman geçirmesi için gerekli çalışmaların yapılması önemlidir. Eğitimin bireysel derslerin yanı sıra aileler tarafından desteklenmesi gerekmektedir.

Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların ailelere öneriler

1.Kabüllenme süreci ne kadar erken başlarsa tedavi planlaması o kadar güzel ilerler

2.Öğrenme güçlüğünün beyindeki yapısal, işlevsel bir sorundan kaynaklandığını unutmayıp başarısızlıktan dolayı çocuğu suçlamayın.

3.Eğitimde kazandığı becerileri evde evde önce doğal yöntemlerle sonra yapılandırılmış ortamlarda pekiştirin.

4.Bu çocukların bir şeyi yaparak ve yaşayarak çok daha iyi öğrendiğini hatırlayalım.

5.Çocuğunuzun güçlüğü hakkında okulu ve öğretmenlerini ile işbirliği içinde olun.

6.Özel öğrenme güçlüğünün eğitim yoluyla tedavisinin uzmanlık gerektirdiğini unutmayın.

7.Yapacağı işler konusunda çocuğunuzu motive edin

8.Eğitimi tüm alanlarda güçlük düzeyi ilkesine göre basit işlerden başlayarak onun zoru başarmada istekli olmasını sağlayabilirsiniz.

9.Çocuğunuzun yerine ödev yapmayın ama gerekli durumlarda ona yardımcı olun

10.Gölge öğretmen ile çocuğunuza yardımcı olabilecek lise mezunu ya da üniversite öğrencisi abla/ ağabeyden günlük ödevler için destek alabilirsiniz.

11.Okuma saatleri planlayıp, başlangıçta 10 dakikalık oturumlar ardından sevdiği etkinlik süreç içerisinde okuma sürelerini arttırın.

12.Yüksek sesle okumasını isteyerek hatalarını ve okumasını dinlemesini sağlayın.

13.Kurallar konusunda kararlı ve tutarlı olun. Çocuğun öğrenme güçlüğünün olması onun kuralları öğrenemeyeceği anlamına gelmez.

14.Eğitsel tedavi, uzun zaman sonra sonuçlarını alabileceğiniz bir tedavidir.

Bu nedenle sabırlı olun. Tedavi süresince halen yapamadığı şeylere odaklanmak yerine yapabildiklerini görmeye çalışın ve çocuğunuzla bunları paylaşın.